KlasztorKlasztor
W odleglosci siedmiu kilometrów na wschód od murów Starego Miasta, na prawym brzegu rzeki Pirita lezy miejscowosc o tej samej nazwie.
Nazwa zapozyczona zostala od klasztoru sw. Brygidy, zbudowanego tu w poczatkach XV wieku. Obecna droga do Pirita wówczas nie istniala (powstala ona dopiero w latach 1926-27, poszerzona byla w latach 60-tych).
Az do ubieglego wieku fale morskie obmywaly stopnie prowadzace do zamku grafa Orlowa-Dawidowa, do 1873 znajdowala sie tu posiadlosc Strietbergów. Droga do Pirita wiodla wlasnie za ta posiadloscia przez góre Maarjamägi (Marienberg) w doline Maarjaorg (Marienthal) ku rzece noszaca az do powstania klasztoru równiez imie Marii. Klasztor zalozony zostal jako jedno z odgalezien klasztoru sw. Brygidy (Birgitty) z Vadseny w Szwecji w roku 1400.
Poczatkowo zabudowa klasztoru byla drewniana, w 1407 zaczeto wznosic budynki kamienne, od 1417 roku kierowal budowa Hinrich Swalbert, postac znana w sredniowiecznej Europie. Klasztor brygidek pod Rewalem zalozony zostal z inicjatywy trzech bogatych rewalskich kupców: Hinricha Swalberta, Hinricha Huxera i Gerlicha Kruse. Hinrich Swalbert byl jak na owe czasy bardzo wyksztalconym czlowiekiem. Paral sie z powodzeniem nie tylko kupiectwem, byl równiez zdolnym architektem i budowniczym (wlasciwy rozdzial na architektów i budowniczych nastapil dopiero w XVI w.). Byl on twórca planów i wykonawca kilku do dzis zachowanych, sredniowiecznych domów mieszkalnych, miedzy innymi Trzech Sióstr i Domu Biskupa. Swalbert stworzyl plany przestrzenne klasztoru i szczególowy plan kosciola. Przez dluzszy czas przebywal on w Szwecji i mozna przypuszczac, iz tam zainteresowal sie zakonem brygidek. Posiadal równiez znaczne zdolnosci dyplomatyczne, gdyz kilkakrotnie poslowal do Watykanu do papieza w sprawie pozwolenia na zalozenie oraz uznania klasztoru. Byl równiez poslem na Konsylium i Sobór w Konstancji w 1414-15 r. Wszyscy trzej kupcy spedzili ostatnie lata swego zycia w zalozonym przez siebie klasztorze.
Wzniesiony przez Swalberta i poswiecony w 1436 roku kosciól nosil wszystkie cechy rewalskiego póznego gotyku, byl najwiekszym budynkiem sakralnym w pólnocnej Estonii i najwieksza w Estonii budowla z wapienia. Rozdzielal on terytorium klasztorne na dwie czesci. W pólnocnej czesci znajdowala sie obszerna klausura dla zakonnic, otaczajaca wewnetrzne podwórze. Poludniowa sciane klausury tworzyly czteropietrowe kruzganki przy scianie kosciola, z których mozna bylo przejsc do wnetrza na empore dla zakonnic, pod która znajdowaly sie spowiednice, specjalne nisze w murach z otworami w scianie. W poludniowej czesci byla mniejsza klausura dla mnichów i duchownych, otaczajaca mniejsze podwórze. Na wschodniej stronie znajdowala sie duza rozmównica, rozdzielona na dwie czesci sciana z otworami, umozliwiajaca kontakt pomiedzy klausurami. W obu klausurach byl caly szereg pomieszczen wspólnego uzytku, wyposazonych w system ogrzewania cieplym powietrzem przez rury i otwory w podlodze i scianach. Wedlug reguly w klasztorze moglo mieszkac najwyzej 60 zakonnic i 26 duchownych róznego stopnia, na czele klasztoru stala przelozona. Przy budowie kosciola nie zachowano wszystkich zasad, wymaganych przez regulamin zakonu: zaczeto go budowac jako bazylike i dopiero w trakcie budowy zdecydowano sie na wymagany przez regulamin kosciól halowy, glówny oltarz stal po stronie wschodniej, wejscie dla ludzi swieckich bylo po stronie zachodniej. Wysoka krata dzielila kosciól na dwie czesci, przed krata stal oltarz maryjny. Zgodnie z regula empora dla zakonnic znajdowala sie we wschodniej czesci nawy pólnocnej, na wschód od niej empora na konsolach dla przelozonej, pod która znajdowaly sie tzw. "wrota chwaly i laski". Przez te wrota wprowadzano nowicjuszki do klausury i wynoszono po smierci na cmentarz. Za glównym oltarzem byla zakrystia. W poludniowej scianie znajdowaly sie trzy male portale, wiodace do klausury mnichów i na wieze koscielna. Przejscie w zachodniej scianie prowadzilo do kaplicy. Wschodnia czesc kosciola byla bardzo podobna do wnetrza kosciola sw. Olafa: osmiokatne filary wspieraly gwiasdziste sklepienia. Czesc zachodnia, dla swieckich, miala skromne sklepienia krzyzowe i czterograniaste filary. Klasztor ulegl zniszczeniu podczas oblezenia Rewala w czasie Wojny o Inflanty. 1 lutego 1577 roku wojska Iwana Groznego spalily klasztor i kosciól. Kamienne mury, cmentarz wraz z kaplica zburzono, material uzyto czesciowo przy oblezeniu miasta. Az do XVIII w. w ruinach klasztoru zyli chlopi. Wiele okolicznych budynków zbudowano z klasztornych kamieni, miedzy innymi cala posiadlosc Viimsi. Na miejscu zburzonego cmentarza klasztornego i kaplicy powstal w XVII w. cmentarz chlopski. W 1847 obwiedziono go murami wraz z niewielka dzwonniczka.
Istnieje wiele pieknych legend o klasztorze Pirita, których bohaterami sa autentyczne postacie historyczne. O jednej z nich opowiemy wkrótce.
Do spisu tresci